Avstriyada Təhsil Haqqı: Qiymətlər, İmkanlar 

Avstriya, Avropanın mərkəzində yerləşən, qədim təhsil ənənələri və müasir universitetləri ilə tanınan bir ölkədir. Burada təhsil almaq həm akademik bilik, həm də beynəlxalq təcrübə üçün geniş imkanlar açır. Xüsusilə son illərdə Azərbaycanlı gənclər arasında Avstriya universitetlərinə maraq artıb. Lakin hər bir tələbənin və onun ailəsinin ilk düşündüyü suallardan biri təbii olaraq “Avstriyada təhsil haqqı nə qədərdir?” olur. Təhsil haqqı dedikdə, təkcə universitetlərə ödənən illik və ya semestr ödənişləri deyil, həm də gündəlik həyat üçün tələb olunan xərclər, digər rüsumlar və mümkün güzəştlər nəzərdə tutulur.

Avstriya Təhsil Sistemində Təhsil Haqqı Nədir?

Avstriyada təhsil haqqı anlayışı digər Avropa ölkələrində olduğu kimi fərqli səviyyələrdə və kateqoriyalarda təyin olunur. Burada ali təhsil dövlət və özəl universitetlər, tətbiqi elmlər ali məktəbləri (Fachhochschule), pedaqoji institutlar və musiqi-akademik ali məktəblər tərəfindən təklif edilir. Əksər hallarda təhsil haqları universitetin növü, tələbənin vətəndaşlığı (Avropa Birliyi və ya qeyri-Avropa ölkələri vətəndaşı olması), ixtisasın istiqaməti və seçilən proqramın səviyyəsindən (bakalavr, magistr, doktorantura) asılı olaraq dəyişir. Avstriya dövlət ali məktəblərində təhsil haqları ilə bağlı qanunvericilik tələbələr üçün bir sıra güzəştlər də nəzərdə tutur.

Dövlət Universitetlərində Təhsil Haqqı

Avstriyada ən böyük üstünlük ondan ibarətdir ki, dövlət universitetlərində təhsil haqları əksər Avropa ölkələri ilə müqayisədə aşağıdır. Avstriya vətəndaşları və Avropa İttifaqı ölkələrindən olan tələbələr üçün semestr üzrə standart təhsil haqqı adətən 363–400 avro arası dəyişir. Lakin üçüncü ölkələrdən, o cümlədən Azərbaycandan olan tələbələr üçün bu məbləğ daha yüksəkdir və semestrə 700–800 avro, bəzən isə 1000 avroya qədər yüksələ bilər. İllik təhsil haqqı, beləliklə, 1500 avrodan başlayıb 2500 avroya qədər çatır.

Qeyd etmək lazımdır ki, bəzi universitetlərdə tələbənin akademik göstəriciləri və sosial statusundan asılı olaraq əlavə güzəştlər, ödəmələrdən azadolma imkanları mövcuddur. Dövlət universitetlərində ödənilən təhsil haqqına adətən laboratoriya, kitabxana, universitet infrastrukturu və bir çox digər xidmətlər daxildir. Əlavə olaraq, hər semestr üçün tələbələrin ödəniş etməli olduğu tələbə birliyi rüsumu (ÖH Beitrag) da var ki, bu məbləğ 20–25 avro civarındadır.

Özəl Universitetlərdə və Xüsusi Proqramlarda Təhsil Haqları

Avstriyada özəl universitetlərdə təhsil haqqı dövlət universitetləri ilə müqayisədə bir neçə dəfə yüksək ola bilər. Özəl ali məktəblərdə təhsil illik 5.000 avrodan başlayıb, bəzən 15.000–25.000 avroya qədər çata bilir. Bəzi nüfuzlu biznes məktəbləri və beynəlxalq proqramlarda isə illik ödəniş 30–40 min avroya qədər yüksələ bilər. Bu universitetlər əsasən daha müasir şərait, fərdi təhsil yanaşması, qlobal şəbəkələr və çox vaxt ingilisdilli proqramlar təklif edir.

Musiqi, incəsənət, dizayn, memarlıq kimi ixtisaslarda da bəzi əlavə ödənişlər və tədris materialları üçün xüsusi rüsumlar ola bilər. Məsələn, musiqi akademiyaları bəzi praktiki fənlərə görə əlavə ödəniş tələb edir.

Proqram Səviyyəsi üzrə Təhsil Haqqı

Avstriyada bakalavr və magistr proqramları üçün təhsil haqqı bəzən eyni səviyyədə olsa da, bəzi ixtisaslar və xüsusilə beynəlxalq proqramlarda magistratura pilləsində qiymətlər daha yüksək ola bilər. Doktorantura proqramlarında isə tez-tez əlavə araşdırma və laboratoriya ödənişləri tətbiq edilir. Bundan əlavə, ikinci ali təhsil və ya əlavə təhsil proqramlarına qəbul olunanlar üçün standartdan fərqli məbləğlər təyin oluna bilər.

Fənn və İxtisasdan Asılı Qiymətlər

Bəzi universitetlərdə və ixtisaslarda təhsil haqları daha fərqli ola bilər. Xüsusilə tibb, diş həkimliyi, əczaçılıq və mühəndislik kimi sahələrdə laboratoriya xərcləri, praktik məşğələlər və əlavə materiallar üçün xüsusi rüsumlar tətbiq olunur. Bu ixtisaslarda illik ödənişlər adətən bir qədər yüksək olur, bəzi hallarda 2500–3500 avroya qədər çata bilir.

İncəsənət və dizayn ixtisaslarında isə tələbə çoxlu tədris vasitələri, avadanlıq və studiyadan istifadə etdiyinə görə əlavə xərclər çıxır. Bu səbəbdən, ixtisas seçimindən əvvəl universitetin rəsmi saytında konkret ödəniş siyahısı ilə tanış olmaq vacibdir.

Gündəlik Həyat və Yaşayışla Bağlı Əlavə Xərclər

Avstriyada ali təhsil üçün yalnız universitetə ödənən rəsmi təhsil haqqı deyil, həm də gündəlik həyat xərcləri nəzərə alınmalıdır. Bu xərclərə yataqxana və ya kirayə mənzil (ayda 300–600 avro), qida (200–350 avro), ictimai nəqliyyat (ayda 25–50 avro), dərsliklər, şəxsi xərclər və tibbi sığorta daxildir. Orta hesabla, Vyana və digər böyük şəhərlərdə bir tələbənin aylıq ümumi xərci 900–1300 avro arası dəyişir. Bu rəqəm şəhərin və şəxsi həyat tərzinin fərqliliyindən asılı olaraq arta bilər.

Təhsil Haqqı və Təqaüdlər: Güzəştlər və Dəstək

Avstriyada təhsil almaq istəyən xarici tələbələr üçün bir sıra təqaüd və maliyyə dəstəyi imkanları da mövcuddur. Həm dövlət, həm də universitetlər tərəfindən ayrılan təqaüdlər əsasən yüksək akademik göstəriciləri olan və sosial vəziyyəti aşağı olan tələbələrə verilir. Təqaüd proqramları, təhsil haqqının tam və ya qismən ödənməsini, yaşayış xərclərinin azaldılmasını nəzərdə tutur. DAAD, OeAD, Erasmus+ kimi beynəlxalq fondlar vasitəsilə də tələbələr müxtəlif maliyyə yardımı ala bilərlər.

Bəzi hallarda universitetlər, tələbənin aktiv elmi fəaliyyəti və ya universitet həyatında iştirakı müqabilində ödənişlərdə endirim və ya əlavə güzəşt təklif edə bilirlər. Qeyd edək ki, təqaüd üçün müraciət prosesində motivasiya məktubu, tövsiyə məktubu, dil sertifikatı və digər sənədlər vacib rol oynayır.

Təhsil Haqqının Ödənmə Qaydaları

Avstriyada universitetlərin çoxunda təhsil haqqı semestrin əvvəlində ödənir. Ödəniş bank transferi, onlayn ödəniş sistemləri və ya bəzən nağd şəkildə həyata keçirilə bilər. Bəzi hallarda tələbələr üçün ödənişin hissə-hissə aparılması və ya gecikmə hallarında əlavə rüsum tətbiqi mümkündür. Təhsil haqqı ödənilmədikdə universitet dərs qeydiyyatını təsdiqləmir və tələbə statusu dayandırıla bilər.

Qanuni Güzəştlər və Xüsusi Hallar

Avstriyada bəzən xüsusi hallarda – uzunmüddətli xəstəlik, əlillik, ailə vəziyyətində ciddi dəyişiklik, hamiləlik və s. – universitetin rəsmi komissiyasına müraciət etməklə təhsil haqqından azadolma və ya ödənişin təxirə salınması mümkündür. Həmçinin, müəyyən hallarda tələbənin akademik göstəriciləri yüksək olarsa və ya sosial vəziyyəti qənaətbəxş deyilsə, universitetlər tərəfindən fərdi yanaşma tətbiq edilə bilər.

Avstriyada Təhsil Haqqının Müqayisəsi və Perspektivlər

Avstriyada təhsil haqları Avropa ölkələri arasında orta səviyyədə hesab olunur. Almaniya, Fransa, Hollandiya, İsveç kimi ölkələrlə müqayisədə Avstriyada təhsil daha əlverişlidir və təhsil haqqı aşağı səviyyədə saxlanılır. Bu, Azərbaycanlı tələbələr üçün xüsusilə əlverişli imkanlar yaradır, çünki beynəlxalq səviyyədə tanınan diplom əldə etmək və Avropa həyat tərzi ilə tanış olmaq üçün əlavə üstünlüklər verir.

Avstriyada təhsil alan tələbələr təhsil müddətində yarımştat işləmək hüququna da malikdirlər. Bu imkan tələbələrə gündəlik xərclərin bir hissəsini özləri qarşılamağa kömək edir və həmçinin, gələcək karyera üçün iş təcrübəsi toplamağa şərait yaradır. Universitetlərdə təhsil alan tələbələrin böyük əksəriyyəti üçün ödənişli və ya pulsuz təcrübə proqramları, layihələr və karyera dəstək xidmətləri mövcuddur.

Əlavə Ödənişlər və Universitet Rüsumları

Təhsil haqqından əlavə olaraq, hər bir tələbənin hər semestr üçün universitetin tələbə birliyinə (Österreichische Hochschülerinnen- und Hochschülerschaft – ÖH) aid ödəniş etməsi zəruridir. Bu ödəniş, tələbənin universitet daxilində hüquqlarını qoruyan və bir sıra sosial xidmətlər təqdim edən təşkilata üzvlük rüsumudur. Rüsumun məbləği illik olaraq yenilənə bilər və ümumiyyətlə, 20–25 avro arasında dəyişir.

Bəzi universitetlərdə laboratoriyadan, xüsusi texniki avadanlıqdan, kitabxana resurslarından və ya idman zalından istifadə üçün əlavə ödənişlər tələb oluna bilər. Bundan başqa, tələbə bileti və nəqliyyat kartları üçün güzəştli qiymətlər təklif edilir.

Avstriyada təhsil haqqı yalnız universitetə ödənən rəsmi məbləğlə məhdudlaşmır. Burada oxumaq istəyən hər kəs, həm təhsil haqqı, həm də gündəlik həyat, yaşayış və digər xərcləri planlaşdırmalıdır. Əksər hallarda, ailələr əvvəlcədən xərclər barədə geniş araşdırma aparmalı, tələbə isə təqaüd və iş imkanlarından maksimum yararlanmalıdır. Avstriyada təhsil almaq, həm keyfiyyətli bilik, həm də real həyat təcrübəsi qazanmaq üçün böyük fürsət sayılır. Uğurlu və planlı yanaşma ilə hər bir gənc burada həm təhsil haqqını, həm də yaşayış xərclərini optimal şəkildə idarə edə bilər.

Ən Çox Verilən Suallar