İsveçrə dünyanın ən inkişaf etmiş və keyfiyyətli təhsil sistemlərinə sahib ölkələrindən biridir. Yüksək səviyyədə təşkil olunan ali təhsil müəssisələri, müxtəlif proqramlar və beynəlxalq tanınmış universitetləri ilə tanınan İsveçrə, son illərdə həm yerli, həm də xarici tələbələr üçün innovativ tədris modelləri təqdim edir. Xüsusilə qiyabi və distant təhsil istiqamətində böyük irəliləyişlər əldə edilmişdir. 

İsveçrə Təhsil Sistemində Qiyabi və Distant Təhsilin Yeri

İsveçrə təhsil sistemi klassik gündəlik tədrislə yanaşı, qiyabi və distant (onlayn) təhsil modellərini də sürətlə inkişaf etdirir. Bu, müasir tələblərə uyğunlaşma və daha geniş auditoriyaya çıxış imkanları yaradılması baxımından vacib addımdır. İsveçrədə fəaliyyət göstərən bir çox ali məktəb, universitet və kolleclər tələbələrə tədris prosesində elastiklik və seçim azadlığı verir.

Qiyabi və distant təhsil İsveçrədə əsasən aşağıdakı səbəblərə görə seçilir:

• İşləyən şəxslər üçün təhsil alma imkanı;

• Coğrafi məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması;

• Fərdi tədris tempinin seçilməsi;

• Ailə və digər şəxsi səbəblərlə təhsilini məsafədən davam etdirmək istəyənlər üçün rahatlıq.

Qiyabi və Distant Təhsilin Fərqi Nədən İbarətdir?

İsveçrədə qiyabi və distant təhsil anlayışları fərqli istiqamətlərə malikdir.
Qiyabi təhsil əsasən müəyyən dövrlərdə universitetə gələrək imtahanlarda iştirak etməyi, seminar və laboratoriya məşğələlərində canlı şəkildə iştirak etməyi tələb edir. Tədris materialları isə evdə müstəqil öyrənilir.

Distant (onlayn) təhsil isə əsasən rəqəmsal platformalar üzərindən tam onlayn şəkildə aparılır. Tələbə dərsləri video və ya interaktiv şəkildə izləyir, test və layihələri onlayn təqdim edir, müəllim və qrup yoldaşları ilə virtual mühitdə ünsiyyət saxlayır. Distant təhsil modelində kampusa gəlmək zərurəti minimuma endirilir və hətta bəzən tamamilə ləğv olunur.

İsveçrədə Qiyabi Təhsil Proqramlarının Xüsusiyyətləri

İsveçrədə qiyabi təhsil xüsusilə magistratura, MBA, əlavə ixtisaslaşma və sertifikat proqramlarında geniş yayılıb. Bir çox universitetlər və institutlar qiyabi proqramlar təklif edir. Proqramların müddəti, dərs saatları və tədris planı adi gündəlik təhsil proqramlarından fərqlənə bilər. Tələbələr əsas fənləri evdə öyrənir, aralıq yoxlamalar, seminarlarda isə kampusda olur.

Qiyabi təhsildə ən çox seçilən ixtisaslar:

• Biznesin idarə olunması

• Maliyyə və iqtisadiyyat

• Hüquq

• Menecment

• Psixologiya

• Kompüter elmləri

• Turizm və otelçiliyin idarə edilməsi

İsveçrədə Distant Təhsil Proqramlarının Üstünlükləri

Distant təhsil İsveçrədə xüsusilə pandemiyadan sonra geniş vüsət alıb və artıq ali məktəblər, universitetlər bu modelə tam adaptasiya olublar. Onlayn təhsilin başlıca üstünlükləri bunlardır:

• Dünyanın istənilən nöqtəsindən İsveçrə universitetinə qəbul olmaq imkanı;

• Təhsil haqqının ənənəvi təhsilə nisbətən daha sərfəli olması;

• Tələbəyə vaxt və resurs baxımından böyük qənaət imkanı;

• Rəqəmsal texnologiyaların və innovativ metodların tətbiqi ilə öyrənmənin daha dinamik olması;

• İkinci ali təhsil və ya paralel təhsil imkanları.

İsveçrədə Qiyabi və Distant Təhsil üzrə İxtisaslar

İsveçrədə qiyabi və distant təhsil əsasən ali məktəblər, universitetlər, bəzi özəl təhsil müəssisələri və beynəlxalq onlayn universitetlər tərəfindən təqdim olunur. Populyar sahələr:

• İqtisadiyyat və idarəetmə

• Kompüter elmləri və informasiya texnologiyaları

• Beynəlxalq münasibətlər və diplomatiya

• Psixologiya və sosiologiya

• Turizm və qonaqpərvərlik

• Təhsil və pedaqogika

• Marketinq və kommunikasiya

Bəzi ixtisaslar isə yalnız gündəlik və ya qarışıq (hybrid) formada mövcuddur.

Qiyabi və Distant Təhsilə Qəbul Qaydaları

İsveçrə universitetlərinin qiyabi və distant proqramlarına qəbul qaydaları ali təhsilin pilləsindən, seçilən ixtisasdan və universitetdən asılı olaraq dəyişə bilər. Ümumi tələblər:

• Orta məktəb və ya bakalavr diplomu (magistr üçün);

• Xarici tələbələr üçün ingilis, fransız və ya alman dili biliyinin təsdiqi (TOEFL, IELTS, TestDaF və s.);

• CV və motivasiya məktubu;

• Bəzi proqramlarda müsahibə və ya əlavə sınaq tapşırıqları.

Qəbul prosesində onlayn müraciət imkanları genişdir və sənədlər elektron şəkildə təqdim edilir.

Təhsil Haqqı və Təqaüd İmkanları

İsveçrədə qiyabi və distant təhsil proqramlarının qiymətləri gündəlik təhsil proqramlarına nisbətən daha sərfəlidir. Dövlət universitetlərində magistratura və bakalavr pilləsində illik təhsil haqqı 1500-5000 avro arasında dəyişir. Özəl universitetlərdə isə bu rəqəm daha yüksək ola bilər.

Distant proqramlarda isə bəzi hallarda əlavə texniki dəstək və proqram təminatı üçün ödəniş tələb oluna bilər. Bir çox beynəlxalq tələbə üçün təqaüd proqramları, sosial güzəştlər və ödəmə planları mövcuddur.

Diplomların Tanınması və Qlobal Dəyəri

İsveçrə universitetlərinin təqdim etdiyi qiyabi və distant təhsil üzrə diplomlar dünyanın əksər ölkələrində tanınır. Əsas şərt universitetin akkreditə olunmuş və beynəlxalq reytinqlərdə yer almasıdır. Xarici tələbələr diplomu Azərbaycan və digər ölkələrdə nostrifikasiya etdirə bilərlər.

Avropa Kredit Transfer Sistemi (ECTS) tətbiqi nəticəsində İsveçrədə alınan distant və qiyabi təhsil diplomları rahat şəkildə Avropa ölkələri və beynəlxalq əmək bazarında keçərlidir.

Distant Təhsildə Texnologiyaların Rolu

İsveçrədə distant təhsil sahəsində ən son texnologiyalar tətbiq olunur. Universitetlər və ali məktəblər aşağıdakı platformalardan istifadə edir:

• LMS (Learning Management System) – öyrənmə platformaları (Moodle, Blackboard və s.);

• Canlı video dərslər və vebinarlar (Zoom, MS Teams, Google Meet);

• Onlayn laboratoriyalar və virtual siniflər;

• Elektron kitabxana və resurslar;

• Rəqəmsal qiymətləndirmə və test sistemləri.

Texnoloji infrastruktur yüksək səviyyədədir və tələbələr üçün 24/7 dəstək xidməti təşkil olunub.

İsveçrədə Qiyabi və Distant Təhsildə Tələbə Həyatı

Distant və qiyabi təhsil modelində tələbə həyatı klassik gündəlik təhsildən fərqlənir. Tələbələr dərsə vaxt ayırmaqda sərbəstdir, iş, ailə və şəxsi həyatla təhsili balanslaşdırmaq imkanı əldə edir. Onlayn tədris zamanı tələbə forumları, virtual qruplar, interaktiv layihələr vasitəsilə sosiallaşma və komanda işi dəstəklənir. Universitetlər tələbələrə psixoloji, karyera və tədris məsləhətləri verir.

İsveçrədə Qiyabi və Distant Təhsilin Çətinlikləri və Məhdudiyyətləri

Qiyabi və distant təhsilin üstünlükləri ilə yanaşı, bəzi çətinlik və məhdudiyyətləri də var:

• Özünüidarə və motivasiyanın yüksək olması tələb olunur;

• Canlı təmas və sosiallaşma məhduddur;

• Praktiki fənlərdə (tibb, mühəndislik, incəsənət) distant təhsil tam mümkün deyil;

• Bəzən işəgötürənlər distant diplomlara fərqli yanaşa bilər;

• Texniki problemlər və internetə çıxış məsələləri.

Bu məqamları nəzərə almaq və proqram seçərkən öz ehtiyac və məqsədlərinə uyğun tədris modeli seçmək vacibdir.

Qiyabi və Distant Təhsildə Uğur Qazanmağın Sirləri

İsveçrədə qiyabi və distant təhsildə uğur əldə etmək üçün tələbələrə tövsiyə olunan əsas məqamlar:

• Dərs proqramını və vaxtını düzgün planlaşdırmaq;

• Rəqəmsal platformalardan effektiv istifadə etmək;

• Müəllim və digər tələbələrlə daim əlaqədə olmaq;

• Davamlı öyrənmə və özünüinkişaf istiqamətində fəallıq göstərmək;

• Motivasiya və özünəinamı qorumaq.

İsveçrədə Qiyabi və Distant Təhsilin Gələcəyi

Bütün dünyada olduğu kimi, İsveçrədə də distant və qiyabi təhsilin inkişafı sürətlənir. Gələcəkdə rəqəmsal texnologiyaların, süni intellekt və interaktiv platformaların tədrisə inteqrasiyası ilə bu model daha da əlçatan və effektiv olacaq. İsveçrənin aparıcı universitetləri və ali məktəbləri bu istiqamətdə qabaqcıl rol oynayır və hər il yeni onlayn proqramlar təqdim edir.

İsveçrədə qiyabi və distant təhsil həm yerli, həm də beynəlxalq tələbələr üçün müasir dövrün tələblərinə cavab verən, elastik və keyfiyyətli öyrənmə modelidir. Bu təhsil forması müxtəlif səbəblərdən gündəlik təhsil ala bilməyənlər, işləyənlər və fərdi inkişafı üçün yeni imkanlar axtaranlar üçün əvəzolunmazdır. İsveçrənin təhsil sistemində tətbiq olunan texnologiyalar, proqramların beynəlxalq tanınması və yüksək səviyyəli pedaqoji yanaşma qiyabi və distant təhsili seçənlərə uğurlu gələcək vəd edir. Seçim edərkən hər kəs öz ehtiyac və imkanlarını, həmçinin gələcək planlarını nəzərə almalı, proqramların keyfiyyətinə və diplomların tanınmasına xüsusi diqqət yetirməlidir.