Türkiyədə Təhsil Haqqları: Universitetlər, İxtisaslar üzrə Maliyyə Xərcləri- ƏN SON 2025

Son illərdə Türkiyə Azərbaycanlı tələbələr üçün ən çox seçilən ali təhsil mərkəzlərindən birinə çevrilib. Xüsusilə təhsil haqqılarının digər Avropa ölkələri ilə müqayisədə daha münasib olması, geniş proqram seçimi və beynəlxalq diplom tanınması Türkiyədə təhsili cəlbedici edən əsas səbəblərdəndir. Əgər əvvəllər yalnız dövlət universitetləri daha çox seçilirdisə, hazırda özəl və vəqf universitetlərinin artması və müxtəlif təqaüd imkanlarının yaradılması bu marağı daha da artırıb.

Rəsmi statistikaya əsasən, 2023-cü ildə Türkiyədə təhsil alan Azərbaycanlı tələbələrin sayı 20.500 nəfəri keçib. Bu tələbələrin əksəriyyəti bakalavr və magistratura pilləsində təhsil alır və geniş ixtisas seçimi ilə yanaşı, münasib təhsil haqları, rahat yaşayış imkanları və təqaüd proqramlarından istifadə edir.

Türkiyə Təhsil Sisteminin Quruluşu və Xərclərin Formalaşması

Türkiyənin ali təhsil sistemi Bolonya prosesinə uyğun şəkildə qurulub və təhsil kreditləri AKTS sisteminə əsaslanır. Təhsil haqları universitetin statusundan və ixtisasdan asılı olaraq dəyişir:

1 Dövlət universitetlərində təhsil haqları aşağıdır və bəzi ixtisaslar üzrə tam ödənişsiz təhsil mümkündür
2 Özəl və vəqf universitetlərində təhsil haqları nisbətən yüksəkdir, lakin daha çox təqaüd və endirim təqdim olunur
3 İxtisas və fakültədən asılı olaraq qiymətlər dəyişir və xüsusi sahələrdə (tibb, hüquq, İT və s.) qiymətlər daha yüksək olur

Təhsil haqları ümumiyyətlə illik hesablanır və universitetdən asılı olaraq hissə-hissə ödənilə bilir.

Dövlət və Özəl Universitetlər üzrə Təhsil Haqları

Türkiyədə təhsil haqları universitetin dövlət və ya özəl olmasından asılı olaraq ciddi fərqlənir. Aşağıdakı cədvəldə bu fərqləri görə bilərsiniz:

Dövlət universitetlərində yerli vətəndaşlara nisbətən əcnəbilər üçün rəsmi təhsil haqqı bir qədər yüksək olur, lakin bu rəqəmlər digər ölkələrlə müqayisədə yenə də münasib hesab olunur.

İxtisaslar üzrə Təhsil Haqqları və Əlavə Giderlər

İxtisasdan asılı olaraq təhsil haqları və əlavə xərclər dəyişir:

1 Tibb və Stomatologiya – Ən yüksək təhsil haqqı olan sahələrdir. Özəl universitetlərdə illik 10.000 – 25.000 dollar, dövlət universitetlərində isə 2.000 – 4.000 dollar arasında dəyişir
2 Mühəndislik və İT – Texniki sahələrdə qiymətlər dövlət universitetlərində 500 – 1.500 dollar, özəl universitetlərdə isə 4.000 – 9.000 dollar aralığındadır
3 Hüquq və Beynəlxalq Münasibətlər – Dövlət universitetlərində 500 – 1.000 dollar, özəl universitetlərdə 3.000 – 8.000 dollar
4 İqtisadiyyat, Biznes, İdarəetmə – Dövlət universitetlərində 300 – 800 dollar, özəl universitetlərdə 3.000 – 7.000 dollar
5 Sosial Elmlər və Psixologiya – Dövlət universitetlərində 300 – 800 dollar, özəl universitetlərdə 3.000 – 6.000 dollar

Əlavə olaraq laboratoriya xərcləri, dərs vəsaitləri və tələbə kartı üçün müəyyən ödənişlər tətbiq olunur.

Təhsil Haqları üzrə Azərbaycanlı Tələbələr üçün Yeniliklər

Son illərdə Azərbaycanlı tələbələr üçün xüsusi güzəşt və yeniliklər tətbiq olunmağa başlayıb:

• Bir çox universitetdə Azərbaycanlı tələbələr üçün xüsusi təqaüd proqramları mövcuddur
• Yüksək orta bal (GPA) və dil biliyi olan tələbələr 25%, 50% və ya 100% güzəşt qazana bilir
• Bəzi universitetlərdə ilk il üçün qeydiyyat zamanı ödənişsiz hazırlıq proqramları təqdim olunur
• Müxtəlif sosial və mədəni fəaliyyətlərdə iştirak edən tələbələr əlavə maliyyə dəstəyi əldə edə bilir
• Türkiye Bursları çərçivəsində Azərbaycan vətəndaşlarına üstünlük verilir

Əlavə olaraq, pandemiya dövründən sonra onlayn təhsil və distant proqramlar üçün ödənişlər daha münasib hesablanır.

Yaşayış Xərcləri və Digər Giderlər

Təhsil haqqından əlavə, tələbələrin əsas xərcləri:

• Yataqxana və yaşayış – aylıq 300 – 700 dollar
• İctimai nəqliyyat – aylıq 30 – 50 dollar
• Ərzaq və gündəlik xərclər – aylıq 150 – 300 dollar
• Əlavə dərs materialları və kitablar – illik 200 – 500 dollar

Özəl universitetlərin əksəriyyəti tələbələr üçün yataqxana və nəqliyyat güzəştləri təqdim edir.

Təqaüd və Maliyyə Dəstəyi

Azərbaycanlı tələbələr üçün aşağıdakı təqaüd proqramları mövcuddur:

• Türkiye Bursları – Tam və ya qismən təhsil haqqının ödənilməsi, yaşayış və sığorta xərclərinin qarşılanması
• Universitet daxili akademik təqaüdlər – Yüksək GPA və dil biliyinə əsaslanan endirimlər
• Erasmus+, Mevlana proqramları – Xaricdə mübadilə və əlavə maliyyə dəstəyi
• İdman və sosial fəaliyyətlərə əsaslanan xüsusi güzəştlər

Təqaüd alan tələbələr əlavə olaraq pulsuz yataqxana, dərs materialları və nəqliyyat imkanlarından faydalana bilər.

Statistik Məlumat və Azərbaycanlı Tələbələrin Payı

Rəsmi məlumatlara görə:

• 2023-cü ildə Türkiyədə 20.500 Azərbaycanlı tələbə ali təhsil alır
• Onların 35%-i dövlət, 65%-i isə özəl və vəqf universitetlərini seçir
• Ən çox seçilən sahələr: İT (28%), Mühəndislik (22%), Biznes və İqtisadiyyat (18%), Tibb və Səhiyyə (15%), Hüquq və Diplomatiya (10%)
• 40%-dən çox Azərbaycanlı tələbə təqaüd və güzəşt proqramlarından yararlanır
• Təhsil alanların 30%-i mübadilə proqramlarına qatılır və beynəlxalq təcrübə qazanır

Son Yeniliklər və Gələcək Perspektivlər

• 2024-cü ildən etibarən bəzi universitetlər onlayn qeydiyyat və sənəd təqdimetmə sistemini aktiv edib
• Qlobal inflyasiyaya baxmayaraq, dövlət universitetlərində qiymətlər stabil saxlanılır
• Azərbaycanlı tələbələr üçün yeni ikili diplom proqramları təqdim olunub
• İT və texnologiya sahəsində ixtisaslaşan universitetlərdə təhsil haqqına əlavə endirimlər tətbiq edilir
• Ən yaxşı göstəricilərə malik tələbələr üçün Türkiyə daxilində təcrübə və iş imkanları yaradılıb

Türkiyədə təhsil almaq Azərbaycanlı tələbələr üçün keyfiyyətli təhsil və münasib maliyyə imkanları təqdim edir. Dövlət və özəl universitetlərdə geniş ixtisas seçimi, beynəlxalq diplom, təqaüd və maliyyə dəstəyi ilə birgə tələbələr həm akademik, həm də şəxsi inkişaf baxımından güclü imkanlar əldə edirlər. Əlavə olaraq, mədəni yaxınlıq, sadə sənəd proseduru və sosial mühit tələbələr üçün Türkiyəni ən ideal təhsil məkanı kimi önə çıxarır. Düzgün ixtisas və universitet seçimi gələcək uğurun əsasını təşkil edir.