Finlandiyada Pulsuz Təhsil: Dövlət Proqramları, Universitetlər-ƏN SON 2025

Hüseyn Hüseynov 5 saat əvvəl

0 5 dəqiqəyə oxunur

Avropa təhsil sistemində Finlandiya nadir nümunələrdən biridir ki, ali təhsildə keyfiyyət və bərabərlik prinsipini eyni vaxtda qorumağı bacarır. Bu ölkə uzun illərdir ki, pulsuz təhsil modeli ilə dünyanın müxtəlif yerlərindən tələbələrin diqqətini cəlb edir. Xüsusilə Avropa İttifaqı (Aİ) və Avropa İqtisadi Zonası (AİZ) vətəndaşları üçün tamamilə ödənişsiz ali təhsil təqdim edən Finlandiya, qeyri-Aİ vətəndaşları üçün belə müəyyən proqramlar çərçivəsində pulsuz təhsil imkanı yaradır.

Azərbaycanlı tələbələrin də Finlandiyada təhsil almağa marağı son illər ciddi şəkildə artıb. Əsas səbəblər arasında yüksək təhsil keyfiyyəti, müasir texnologiyaların tətbiqi, təhsildə inklüzivlik və əlbəttə ki, ödənişsiz və ya ciddi təqaüdlərlə təhsil imkanlarının mövcudluğu dayanır. Lakin pulsuz təhsil sisteminin necə işlədiyini, hansı proqramlar vasitəsilə əlçatan olduğunu və bu fürsətlərdən necə faydalanmaq mümkünlüyünü anlamaq üçün dərindən araşdırma aparmaq vacibdir.

Finlandiya Təhsil Sistemi və Pulsuz Təhsilin Tarixi

Finlandiya təhsil sistemi dörd əsas pillədən ibarətdir: ibtidai, orta, peşəkar və ali təhsil. Ali təhsil pilləsi isə iki əsas növ təşkil edir – akademik yönümlü universitetlər və tətbiqi elmlər universitetləri (University of Applied Sciences – UAS).

1970-ci illərdən bəri Finlandiyada dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən pulsuz təhsil prinsipi tətbiq olunur. Bu model ilk olaraq yalnız yerli tələbələr üçün nəzərdə tutulmuşdu, lakin sonrakı illərdə Aİ və AİZ ölkələrindən olan tələbələr də bu sistemdən istifadə etməyə başladılar. 2017-ci ildən isə Finlandiya hökuməti qeyri-Aİ vətəndaşlarından təhsil haqqı tələb etməyə başlasa da, dövlət və universitet səviyyəsində geniş təqaüd proqramları yaradıldı ki, bu da faktiki olaraq pulsuz təhsili qorumağa imkan verdi.

Aİ və AİZ Vətəndaşları üçün Tam Pulsuz Təhsil Sistemi

Avropa İttifaqına üzv olan ölkələrin vətəndaşları Finlandiyada bakalavr və magistr pilləsində heç bir təhsil haqqı ödəmədən təhsil ala bilirlər. Bu hüquq onların Avropa İttifaqının “təhsil və əmək bazarında bərabər imkanlar” prinsipindən irəli gəlir.

Bu tələbələr üçün ödənişsiz olan yalnız təhsil haqqı deyil, eyni zamanda tələbə kartları vasitəsilə nəqliyyat, yemək və mədəniyyət xidmətlərində də ciddi güzəştlər mövcuddur. Bu güzəştlər sayəsində Finlandiyada yaşayan Avropa vətəndaşları praktik olaraq yalnız yaşayış xərclərini qarşılamalı olurlar.

Qeyri-Aİ Vətəndaşları üçün Təhsil Haqqı və Təqaüd Sistemləri

Azərbaycan və digər qeyri-Aİ ölkələrinin vətəndaşları Finlandiyada təhsil almaq üçün normalda illik 4.000 – 18.000 avro arası təhsil haqqı ödəməlidirlər. Bu məbləğ seçilən universitet, proqram və təhsil pilləsinə görə dəyişir. Lakin bu ödəmənin qarşısını alan əsas mexanizm təqaüd sistemidir.

Finlandiya universitetlərinin əksəriyyəti öz büdcələrindən və dövlət fondlarından qeyri-Aİ tələbələr üçün aşağıdakı təqaüdləri təqdim edir:

100% təhsil haqqı azadlığı (tuition waiver)
50–75% ödəniş güzəşti
Yaşayış üçün əlavə aylıq təqaüd (700–900 avro)

Bu təqaüdlərə müraciət əsasən qəbul ərizəsi ilə eyni vaxtda edilir və qiymətləndirmə akademik göstəricilərə, motivasiya məktubuna və bəzi hallarda müsahibəyə əsasən həyata keçirilir.

EDUFI: Finlandiya Dövlət Təqaüd Proqramı

Azərbaycanlı tələbələrin yararlana biləcəyi ən önəmli dövlət təşəbbüslərindən biri EDUFI təqaüd proqramıdır. Finlandiya Təhsil Nazirliyinə bağlı bu proqram qeyri-Aİ vətəndaşları üçün magistratura və doktorantura pilləsində geniş təqaüdlər təqdim edir.

Əsas üstünlükləri:

Tam təhsil haqqının qarşılanması
Yaşayış üçün ayda 1.200 avroadək təqaüd
1–2 il müddətində uzanan təhsil dəstəyi
Müraciət üçün əsas şərt – akademik göstəricilər və tədqiqat planı

Bu proqramla Finlandiyanın demək olar ki, bütün universitetlərində təhsil almaq mümkündür.

Tətbiqi Elmlər Universitetləri və Pulsuz Təhsilin Reallığı

Tətbiqi Elmlər Universitetləri (UAS) Finlandiya təhsil sistemində peşə yönümlü tədris verən müəssisələrdir. Onların çoxu qeyri-Aİ tələbələri üçün təhsil haqqı müəyyən etsə də, aşağıdakı hallarda pulsuz təhsil tam real olur:

100% təqaüd qazanmaq
Erasmus+ mübadilə proqramı çərçivəsində semestr təhsili
Birgə proqramlarla Finlandiyada müəyyən dövr təhsil almaq

Bu universitetlər, xüsusilə texnologiya, səhiyyə, sosial iş və biznes sahələrində geniş onlayn və əyani proqramlar təqdim edirlər.

Finlandiyada Pulsuz Təhsil Təqdim Edən Əsas Universitetlər

Universitet Adı	Təhsil Pillələri	Təqaüd İmkanı	Qəbul Nüfuzu
Helsinki Universiteti	Bakalavr, Magistr, Doktorantura	100% EDUFI, daxili fondlar	Yüksək
Aalto Universiteti	Magistr, Doktorantura	Qismən və tam təqaüd	Yüksək
Tampere Universiteti	Bütün pillələr	Universitet təqaüdləri	Orta
LUT Universiteti	Magistratura	100% təhsil haqqı güzəşti	Orta
Haaga-Helia UAS	Bakalavr, Magistr	Qismən təqaüd	Orta
Metropolia UAS	Texniki və səhiyyə ixtisasları	Erasmus və daxili fondlar	Orta-aşağı

Bu universitetlərin saytları üzərindən açıq təqaüd müraciət sistemləri mövcuddur və ərizə vaxtları hər ilin payız və yaz dövründə olur.

Pulsuz Təhsilin Şəxsi və Sosial Üstünlükləri

Finlandiyada pulsuz təhsil təkcə maddi yükün aradan qaldırılması deyil, həm də tədrisin və tələbə həyatının daha sağlam şəkildə qurulması deməkdir. Bu model tələbələrə:

Müstəqil öyrənmə mühiti
Psixoloji rifah üçün sosial dəstək xidmətləri
İnteqrativ kampus mühiti
Karyera mərkəzləri vasitəsilə işə inteqrasiya

kimi üstünlüklər təqdim edir. Xüsusilə dövlət universitetlərində təhsil alan tələbələr üçün universitetin bütün imkanları – kitabxana, laboratoriya, psixoloji yardım və mentorluq pulsuz şəkildə təmin olunur.

Azərbaycanlı Tələbələr üçün Finlandiyada Pulsuz Təhsil İmkanları

Azərbaycandan olan tələbələr Finlandiyada pulsuz təhsil almaq üçün əsasən iki yolla bu fürsətlərdən yararlana bilərlər:

Birbaşa müraciət və təqaüd qazanmaq
- Finlandiya universitetinin qəbul sisteminə onlayn müraciət
- İngilis dili üzrə sertifikat (TOEFL, IELTS)
- Təhsil sənədləri, motivasiya məktubu, CV
Proqramlarla iştirak (məsələn, Erasmus, Nordplus)
- ADA, UNEC, BDU kimi universitetlərin Finlandiya tərəfdaşları ilə mübadilə çərçivəsində

Bundan əlavə, bəzi özəl təşəbbüslər – məsələn, Avropa Komissiyasının Horizon proqramları, müəllimlər və doktorantlar üçün də əlavə pulsuz təhsil imkanları təqdim edir.

Təhsil Siyasətində İslahatlar

Finlandiya hökuməti hazırda pulsuz təhsil siyasətini daha da genişləndirməyi planlaşdırır. 2025–2027-ci illər üçün hazırlanan Təhsil Strategiyası çərçivəsində:

Distant və onlayn proqramlarda da təqaüdlər artırılacaq
İkili diplom proqramlarına daha çox yer ayrılacaq
Ətraf mühit və yaşıl texnologiyalar üzrə ixtisaslarda 100% pulsuz proqramlar tətbiq olunacaq
Dəstək və mentorluq sistemləri beynəlxalq tələbələr üçün genişləndiriləcək

Bu dəyişikliklər Finlandiyanı dünyanın ən inklüziv və əlçatan təhsil məkanı olaraq bir daha ön plana çıxaracaq.

Finlandiyada pulsuz təhsil, sadəcə təhsil haqqının ödənməməsi deyil – bu, tələbənin sosial, akademik və peşəkar inkişafına dövlət tərəfindən sistemli dəstək verilməsi deməkdir. Qeyri-Aİ vətəndaşları, xüsusilə Azərbaycanlı tələbələr üçün təqaüdlər və dövlət proqramları vasitəsilə bu sistemdən faydalanmaq tam mümkündür. Doğru istiqamətləndirmə, vaxtında müraciət və keyfiyyətli sənədlərlə bu ölkədə ödənişsiz ali təhsil almaq real və icraolunan hədəfdir. Finlandiya, XXI əsrdə “bilik iqtisadiyyatının” mərkəzlərindən biri olmaqla yanaşı, sosial ədalət və bərabərlik prinsipinə əsaslanan təhsil modelini dünyaya nümunə göstərməyə davam edir.